Ezidil topluluğu,"Ezidi Hayatta Kalan Kadınlar Kanunu'nda" değişiklik taslağını Irak Temsilciler Konseyi'ne sunulmasından sonra, Hayatta Kalan Ezidi Kadınlar Yasası'nda değişiklik yapmayı kendilerine karşı bir ”haksızlık” olarak değerlendirerek reddediyor.
Ezidi Hayatta Kalan Kadınlar Kanunu'nda değişiklik teklifi, kanunun bazı madde ve fıkralarında değişiklik yapılması amacıyla Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlandı ancak henüz Meclis gündemine alınmadı.
Irak Parlamentosu Şehitler, Mağdurlar ve Siyasi Tutuklular Komitesi Başkan Yardımcısı Şiwan Muhammad Rüstem, KirkukNow'a şunları söyledi:
”Bu taslağı Cumhurbaşkanlığı'ndan aldık ve komitemizde tartışılarak sunulmasına karar verildi. Diğer kanun değişiklik tasarıları gibi ilk okuma için Meclis Başkanlığı'na sunulacak. İkincisi ise oylanacak.”
Değişiklik teklifinde yasada öngörülen yasal sürelerin diğer kategorileri de kapsayacak şekilde uzatılmasıyla ilgili teklifler var. Örneğin; mevcut yasa yalnızca 3 Ağustos 2014 olaylarından sonra etkilenen ve kaçırılan Ezidileri kapsıyor. Yasanın şu şekilde değiştirilmesi önerildi: 10 Haziran 2014 dönemini kapsamaktadır.
”Irak İslam Devleti ve Şam İslam Devleti - IŞİD” 10 Haziran 2014'te Musul’u ele geçirmiş, aynı yılın 3 Ağustos'unda Şengal ilçesine saldırarak 6 bin 417 Ezidi vatandaşını kaçırmıştı.
Duhok/2019/Dawudi Kampında yaşayan yerinden edilmiş kişiler, kaçırılan kişilerin serbest bırakılmasını talep ediyor. Fotoğraf: KirkukNow
IŞİD saldırısından sağ kurtulan Ezidilerden biri olan Hela Sefil, KirkukNow'a şunları söyledi:
”Bu yasa Ezidilerin yararına çıkarılan tek yasa ancak bazı kişi ve kuruluşlar bizi bundan da mahrum etmek istiyor.”
Hela Sefil, 3 Ağustos 2014'ten önce “diğer bileşenlerden hiçbir kız veya kadının” IŞİD tarafından yakalanmadığını, dolayısıyla yasada değişiklik yapmak istemediklerini doğruladı.
Hela, bir grup arkadaşıyla sosyal medya üzerinden ”Hayatta kalanlar yasasının değiştirilmesine hayır” etiketini paylaştı.
Sefil, ”Gelecekte başka çalışmalarımız da olacak ve yasanın değiştirilmesini önlemek için konuyu Birleşmiş Milletler'e, Irak'taki ve dünyadaki yetkililere taşıyacağız, çünkü konu hayatta kalanlar arasında endişe ve panik yarattı” sözlerini kullandı.
Kürdistan Bölgesel Hükümeti'nin istatistiklerine göre kaçırılan 6 bin 417 Ezidi'den 3 bin 548'i kadın ve bugüne kadar 3 bin 500'den fazla kaçırılan Ezidi kurtarıldı.
”Yasanın değiştirilmesi Ezidilerin maruz kaldığı bir başka haksızlıktır…”
Irak Parlamentosunda 1 Mart 2021'de onaylanan Hayatta Kalanlar Yasası, IŞİD mensuplarından kurutuların ”insan onuruna yakışır bir yaşam sağlamak, topluma yeniden kazandırmak” amacıyla maaş, maaş, arsa ve manevi tazminatın yanı sıra konut sağlanması kapsıyor.
Hela Sefil, yasanın uygulamasının "yavaş" ilerlediğini ve hayatta kalanların bir kısmına maaş ödenmediğini belirterek, "Arsa tahsisi ve benzeri gibi uygulamaya konulmayan bazı hükümler var” diyor.
Bir süre önce, kaçırılan bazı kadınlara maaş verilmesi ve yasa, konut arazilerinin bu gruplara dağıtılmasını da içeriyordu.”
Şengal’deki Ezidi aktivist Faysal Afdo, KirkukNow'a şunları söyledi:
”Yasayı değiştirmek, Ezidilerin maruz kaldığı bir başka adaletsizliktir...Yasanın madde ve paragraflarını değiştirme çabalarına karşı koymak için elimizden geleni yapacağız."
Duhok/2019/ IŞİD’den kurtulan Ezidi kız çocuğu, yerinden edilenlerin kaldığı kamptaki ailesinin yanına dönüyor. Fotoğraf: KirkukNow
Yasa, sadece Ezidileri değil, IŞİD militanları tarafından kaçırılıp esaretten kurtarılan veya örgütün yürüttüğü öldürme kampanyalarından sağ kurtulan Hristiyan, Türkmen ve Şebek kadınlarını da kapsıyor.
KirkukNow internet sitesinin daha önce yayınladığı istatistiklere göre, kaçırılan toplam bin 300 Türkmen'den sadece 48'i serbest bırakılmış, IŞİD kontrolü döneminde 62 Hristiyan da kaçırıldı. Kaçırılan Türkmen ve Şebeklere ilişkin herhangi bir istatistik bulunmuyor.
Irak Parlamentosunda Ezidi bileşenin temsilcisi Mehma Halil, 3 Ağustos 2014 tarihine kadar hiçbir kız veya kadının IŞİD tarafından esir alınmadığını, bu tarihe kadar kaçırılanların çoğunun Ezidi bileşenin yanı sıra bir dizi Türkmen olduğunu vurguladı. Bir yandan kanunda değişiklik yapılmaya çalışılıyor, bir yandan da kanunun isminde, paragraflarında ve maddelerinde Ezidi unsuruna dahil olanlar için sorun yaratacak değişiklikler yapılıyor.
Ezidi toplumunun ve Ezidi temsilcilerinin memnuniyetsizliğini hissettiğimiz için konuyu askıya aldık ve tüm bileşenlerle görüşme ve diyalog kurmayı planladık.
Halil, KirkukNow'a, bazı temsilciler ve bazı partilerin yasada değişiklik yapmak, özellikle de katılım süresini 3 Ağustos'tan 10 Haziran'a çıkarmak ve başka kategoriler eklemek istediklerini söyledi. IŞİD'in hiçbir zaman ele geçirmediği ancak biz bu çabaların farkındayız ve geçmesine izin vermeyeceğiz” dedi.
Kanun, hayatta kalanlara psikolojik destek sağlamak ve kaçırılma nedeniyle okulu bırakan hayatta kalanlara eğitim olanağı sağlamak amacıyla çok sayıda merkezin açılmasını ve randevularda onlara öncelik verilmesini içeriyor.
Şehitlerle İlişkiler Komitesi Başkan Yardımcısı Şiwan Muhammed, komitenin 3 Ağustos olarak belirlenen tarihle ilgili yorumlarının bulunduğunu ve bu tarihin muhafaza edilmesini istediklerini belirterek, sözlerine şöyle devam etti:
”Değişiklik taslağını Meclis'e sunduk ama Ezidi toplumunun ve Ezidi temsilcilerinin memnuniyetsizliğini hissettik, bu nedenle konuyu askıya aldık. Projeyle ilgili tüm bileşenlerle bir araya gelip diyalog kurmayı planlıyoruz.
Ezidi topluluğunun maruz kaldığı olaylar hukukta ’soykırım’ suçu olarak sınıflandırıldı ve bu suçların failleri hakkında dava açılmasına ağırlık verildi. 3 Ağustos bu olayların duyurulması için ulusal gün olarak belirlendi. Bu suçların uluslararası alanda tanınmasını harekete geçirmek için çalışıyoruz.”
