Irak hükümetinin yerinden edilmişler sorununu çözme ısrarına rağmen, Şengal’den Kürdistan Bölgesi’ndeki yerinden edilmişler kamplarına 800 Ezidi ailenin geri döndüğü bildirildi. Ezidi toplumunun anavatanı olan Şengal’den geri dönüşler özellikle 2024’ün başından bu yana arttı.
Tersine göçün başlıca sebepleri,güvenlik istikrarsızlığı, hizmetlerin ve iş imkânlarının yokluğu,ayrıca çözümsüz kalan idari sorunlar olarak sıralanıyor.
“Hizmet yoktu, tekrar kampa dönmek zorunda kaldık”
Ezidi yurttaş Hayrî Xudeda Xelef,Kasım 2024’te Duhok’taki Mam Reşan Kampı’ndan ayrılarak 10 yıllık göç hayatından sonra köyü Xanasor’a dönmüştü. Ancak Nisan 2025’te tekrar aynı kampa dönmek zorunda kaldı:
Xelef,“İş yoktu, elektrik yoktu, sağlık hizmeti yoktu. Biz de kampa geri dönmeyi tercih ettik” dedi.
Irak Göç ve Göçmenler Bakanlığı,Ocak 2024’te evlerine dönen ailelere yapılan yardımı 1,5 milyon Irak dinarından (yaklaşık 1000 ABD doları)4 milyon dinara çıkarmış,ayrıca ev eşyası, istihdam ve sosyal yardım vaat etmişti.
Bu yeni girişim, kampları kapatıp göçmenleri geri döndürme planının bir parçasıydı.Hükümetin planına göre KBY’deki tüm kampların 2025 ortasına kadar kapatılması gerekiyordu.
Xelef,dört çocuk babası ve inşaat işçisi olarak Şengal’de günlük yevmiyeyle çalıştığını,ancak işin ağır olduğunu belirtti:
Xelef,“Sekiz saat boyunca tuğla taşıyordum.Devlet bölgeye hizmet ve refah götürmedi.”diye konuştu.
800 aile yeniden Duhok’a döndü
Kürdistan Bölgesi İçişleri Bakanlığı’na bağlı Göç ve Göçmenler Ofisi’nin verilerine göre Ocak 2024 ile Temmuz 2025 arasında savaşla yıkıma uğramış Şengal’den 800 aile ayrılarak tekrar Duhok’a döndü.
Ofis müdürü Pir Deyyan Cafer, KirkukNow’a şunları söyledi:
Cafer,“Kürdistan Bölgesi’ne dönen aileleri karşılamak için özel bir komitemiz var. Komite her çarşamba toplanarak işlemlerini yürütüyor.”dedi.
Cafer ayrıca, Uluslararası Göç Örgütü (IOM) aracılığıyla Şengal’e dönenlerin yeniden kampa dönemeyeceğini, ancak Irak Göç Bakanlığı programıyla dönenlerin ister kampta ister kamp dışında yaşayabileceğini belirtti.
Toplamda yaklaşık 1000 aile IOM aracılığıyla Şengal’e dönmüş durumda. Son aşamada, 2025 Mayıs ayında 370 aile geri gönderildi.
IOM’un yardım paketinde 1000–1700 ABD doları arasında mali destek, ev onarımı, iş imkânı ve taşınma yardımı yer alıyor.
Geri dönüşler askıya alındı
Irak hükümeti, Temmuz 2024’ten bu yana, KBY ile anlaşmaya varılana kadar göçmenlerin evlerine dönüşünü askıya aldı.
Cafer, “Yerinden edilmişlerin başvurularının alınması için bir tarih yok, ne zaman açılacağını bilmiyoruz,” dedi.
Yeniden göç edenlerin gerekçeleri arasında güvenlik istikrarsızlığı, Şengal’de tanınmayan silahlı grupların varlığı, hizmet ve iş imkânlarının yokluğu, ayrıca kaymakam ataması yapılmamış olması gibi idari sorunlar öne çıkıyor. Bu nedenle halk, resmi işlemler için Duhok’a dönmek zorunda kalıyor.
13 Ağustos’ta Şengal halkından bazıları, Ninova Valisi Abdulqadir Daxil’e dava açtı. Gerekçe olarak, il meclisinin Şengal için yeni bir kaymakam seçmesine rağmen valinin onu resmen göreve başlatmaması gösterildi.
Duhok’taki göçmenler
