وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا هەردوو حكومەتی عیراق و هەرێم تۆمەتبار دەكات بەوەی بە تەواوی پابەند نین بە کەمترین ستانداردەکانیان بۆ نەهێشتنی بازرگانیكردن بە مرۆڤ، بەڵام جەختدەكاتەوە لەوەی "هەوڵی بەرچاو" دەدەن بۆ ئەنجامدانی ئەمە.
لە نوێترین راپۆرتی ساڵانەی خۆیدا بۆ ساڵی 2025 و تایبەت بە بازرگانیكردن بە مرۆڤ، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، جارێكی تر عیراقی لە ئاستی دووەمدا داناوە لەپرسی بازرگانیكردن بە مرۆڤەوە، ئەوەش یەكێكە لە خراپترین ئاستەكان. هەرچەندە هاتووە "حکومەتی عیراق دەریخستوە کە هەوڵی زیاتری داوە، بەراورد بە ماوەی راپۆرتدانی پێشوو".
هەوڵەكانی حكومەت بۆ نەهێشتنی بازرگانیكردن بە مرۆڤ
راپۆرتەكە لەسەرەتایدا ئاماژە بەوە دەكات كە هەوڵەكانی حكومەت لە ساڵی 2025دا بۆ نەهێشتنی بازرگانیكردن بە مرۆڤ، بریتی بوون لە لێکۆڵینەوە و دادگاییکردنی زیاتری تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، بەتایبەتی سواڵکردنی زۆرەملێ، هەروەها حوکمدانی بازرگانی زیاتر. لەگەڵئەوەشدا هاتووە "هێزەکانی جێبەجێکردنی یاسا بەشدارییان کرد لە لێکۆڵینەوە نێودەوڵەتییەکان، کە بووە هۆی دەستگیرکردنی تۆمەتبارانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ، لەگەڵ پێشكەشكردنی راهێنانی بە بەرپرسان لەسەر دەستنیشانکردن قوربانی و رەوانەکردنی بۆ چاودێری".
بەڵام لەگەڵئەوەشدا هاتووە كە حکومەت "لە چەندین بواری سەرەکییدا کەمترین ستانداردەکانی بەدینەهێناوە، لەوانە ژمارەیەکی کەمتر گومانلێکراوی بازرگانیکردن بە مرۆڤی دادگایی کردوە و ژمارەیەکی کەمتر قوربانی دەستنیشانکردوە بەراورد بە ساڵی رابردوو. حکومەت راپۆرتی نەداوە دەربارەی هەوڵەکانی بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ راپۆرتەکان لەسەر تێوەگلانی بەرپرسان، لەوانە ئەو بەرپرسانەی گومان دەکرێت ئەو منداڵانەی تۆمەتبارن بە پەیوەستبوون بە داعش لەگەڵ خێزانەکانیان ئیستغلال کردوە بەرامبەر پێدانی بەڵگەنامەی شارستانی پێویست بۆ وەرگرتنی خزمەتگوزارییە حکومییەکان".
لە بەشێكی تریدا هاتووە "لەئەنجامی ناتەبایی پشکنین لەناو دانیشتوانە لاوازەکان، دەسەڵاتەکان رێکاری کاریگەرییان پەیڕەو نەکردوە بۆ رێگرتن لە سزادانی نادروستی قوربانییەکان بەهۆی ئەو کردارە نایاساییانەی کردوویانە راستەوخۆ لە ئەنجامی ئەوەی بازرگانیان پێوە کراوە".
لەگەڵ ئاماژەدان بەوەی كە حکومەت پەناگەی تەرخانکراوی نییە بۆ منداڵی قوربانی بازرگانیکردن بەمرۆڤ و "دەستگەیشتن بە پەناگە سنوردارە بۆ هەندێک دانیشتوانی لاواز بەرامبەر بازرگانیکردن بە مرۆڤ".
لێكۆڵینەوە لە زیاتر لە 3000 كەس
بەپێی راپۆرتەكەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربونەوەی بازرگانیکردن بە مرۆڤ لە وەزارەتی ناوخۆی عیراق لێکۆڵینەوەی لە 3,182 کەس دەستپێكردووە، لە ژمارەیەکی نەزانراوی کەیسدا، لەوانە 523 تۆمەتباری بازرگانیکردنی سێکس و 2,695 تۆمەتباری بازرگانیکردنی کاری زۆرەملێ.
وەزارەتی دەرەوە دەڵێت "ئەمە بەرزبونەوەیەکی بەرچاو بوو بەراورد بە 1,698 کەس کە لێکۆڵینەوەیان لەگەڵ کرا لە ساڵی 2023".
حکومەتی عیراق، بەپێی راپۆرتەكە، تەنیا زانیاریداوە لەسەر 410 لێکۆڵینەوە لە بازرگانیکردنی سێکس کە لە ساڵی پێشوو دەستیانپێکردوە و هێشتا بەردەوامن. هەروەها دادگاییکردنی 543 کەسیان دەستپێکردوە، لەوانە 202 کەس لەسەر بازرگانیکردنی سێکس و 341 کەس لەسەر بازرگانیکردنی کاری زۆرەملێ، لەمەش 205 لەسەر سواڵکردنی زۆرەملێ بوو.
وەزارەتی دەرەوە دەڵێت "ئەم ئامارە نزمبونەوەیە بەراورد بە 1،270 دادگاییکردنی دەستپێکراو لە 2023دا".
هەر بەپێی راپۆرتەكە، حکومەتی عیراق حوكمی بەسەر 388 بازرگاندا سەپاندووە، لەوانە 197 بازرگان بە تاوانی بازرگانی سێكسی، 191 بە تاوانی بازرگانی كارپێكردن، "ئەمە بەرزبونەوە بوو بەراورد بە 295 حوکمدان لە ساڵی 2023".
سەبارەت بە حكومەتی هەرێمی كوردستان، راپۆرتەكە دەڵێت "لە ساڵی 2024دا بەرپرسان لێکۆڵینەوەیان کردووە لە 13 کەیسی گومانلێکراوی بازرگانیکردن بە مرۆڤ (10 لەسەر بازرگانکردنی سێکس و دوو لەسەر کاری زۆرەملێ و یەکێک لەسەر جۆرێکی دیارینەکراوی بازرگانیکردن بە مرۆڤ)".
هەروەها هاتووە كە حکومەت راپۆرتی نەداوە لەسەر لێکۆڵینەوە، دادگاییکردن یان حوکمدانی فەرمانبەرانی حکومەت کە تێوەگلاون لە تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ؛ بەڵام هێشتا گەندەڵیی و تێوەگلانی فەرمیی لە تاوانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ نیگەرانیەکی گەورەیە و جێبەجێکردنی یاسای پەکخست لەماوەی ساڵەکەدا.
تێوەگلانی ئەفسەران
راپۆرتە تیشكدەخاتە لایەنێكی ترسناكی كارئاسانی و تێوەگلانی ئەفسەران بۆ بازرگانیكردن بە مرۆڤ و هاتووە "ئەفسەرانی پلە نزمی پۆلیس و کارگێڕیی بەرتیل وەردەگرن بەرامبەر چاوپۆشین لە تاواکانەکانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ.... چاودێران راپۆرتیانداوە هەندێک بەرپرسی جێبەجێکردنی یاسا رێخۆشکەر بوون بۆ بازرگانیکردنی سێکس بە منداڵ لە بەندیخانەکان".
زیاتر رونیدەكاتەوە "ئەو خێزانانەی تۆمەتبارن بە وابەستەبوون بە داعش – پاش ئازادکردنیان لە بەندکردن، لەلایەن بەرپرسانەوە ئیستیغلالی سێکسی کراون لەڕێگەی ناچارکردنیان بە ئەنجامدانی کردەی سێکس بەرامبەر بەدەستهێنانی رێگەپێدانی ئاسایش یان دەستگەیشتن بە بەڵگەنامە شارستانییەکان کە پێویستن بۆ وەرگرتنی خزمەتگوزارییە حکومییەکان".
گروپە بە ئامانجگیراوەكان
لە راپۆرتەكەدا ئەو گروپە بە ئامانجگیراوانە دەناسێنێت، كە لاوازن یان لەژێر مەترسی گەورەدان بۆ كاری زۆرەملێ و بازرگانیكردنی سێكسی.
بەپێی راپۆرتەكە عیراق میوانداری نزیکەی 340 هەزار پەنابەر و پەناخواز دەکات، کە زۆرینەیان لە هەرێمی کوردستانن، "پەنابەران و ئاوارە ناوخۆییەکان لەژێر مەترسی گەورەدان بۆ کاری زۆرەملێ و بازرگانیکردنی سێکس بەهۆی دۆخناسکی کۆمەڵایەتی و ئابوورییان، نەبونی ئاسایش و پاراستن و تۆمەتی وابەستبوونیان بە گروپە تووندڕەوەکان".
زیاتر هاتووە "ژنان و کچان لە کەمپەکانی ئاوارە ناوخۆییەکان کە ئەندامانی خێزانەکانیان تۆمەتبارن بە پەیوەندی لەگەڵ داعش، لەوانەیە بەردەوام روبەڕوبن لەگەڵ سیستمێکی ئاڵۆزی ئەگەری ئیسیغلالی سێکسی، بازرگانیکردن سێکس و توندوتیژی و خراپەکاری لەلایەن کاربەدەستانی ئاسایش و سەربازییەوە".
بەپێی راپۆرتەکان، گروپە تاوانکارەکان بەردەوامن لە ئیستیغلال کردنی ئافرەتان لە بازرگانیکردنی سێکس و کوڕان و کچان بەکاردەهێنن لە سواڵکردنی زۆرەملێ. پێشتر چاودێران تێبینیان کرد کە منداڵی ئاوارە ناوخۆییەکان و پەنابەران و منداڵی خاوەن کەمئەندامی، بەتایبەتی لە شارەکان، لەژێر مەترسی زۆردان بۆ سواڵکردنی زۆرەملێ لە هەرێمی کوردستان.
هەر لە راپۆرتەكەدا ئاماژە بەوە دراوە كە رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنیی راپۆرتیاندا لەسەر بازرگانان کە منداڵان، لەناویاندا منداڵی ئاوارەکان، بەکاردەهێنن بۆ کاری زۆرەملێ لە کارگە کیمیاییەکان لە هەولێر و فرۆشگەکان لە شنگال.
لە بەشێكی تریدا هاتووە "منداڵان زۆر لاوازن بۆ بەکارخستنی بەزۆر و بەکارهێنانیان لەلایەن چەندین گروپی چەکدارەوە کە لە عیراق کاردەکەن، لەوانە داعش، هێزە خێڵەکییەکان، پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە)، هەروەها گروپە میلیشاکانی دەرەوەی حەشدی شەعبی کە سەر بە ئێرانن".
هەروەها باسی كەسانی هاوڕەگەزخواز و جوت رەگەزخواز لە هەرێمی کوردستانی عیراق و عیراقی فیدراڵ دەكات و هاتووە "بەتایبەتی لەژێر مەترسیی بازرگانیکردن بە مرۆڤدان. داب و نەریتەکان، لەناویاندا خۆێنبایی (فصلیة) – بەخشینی ئەندامێکی خێزان بەرامبەر کۆتاییهێنان بە ناکۆکیی خێڵەکیی – هەروەها هاوسەرگیری بەزۆر و "کاتیی" منداڵان، ژنان و کچان دەخەنە مەترسی زیاتری بازرگانیکردن بە مرۆڤ لەناو وڵات. ژنان و کچان هاوکات ئیستیغلال دەکرێن لە بازرگانیکردنی سێکس لەڕێگەی هاوسەرگیری کاتیی".
راسپاردە لەپێشەكان
راپۆرتەكەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، چەند خاڵێكی وەكو راسپاردە لە پێشینەییەكان، دیاریكردووە، لە نێویاندا بە فەرمی رێگەدان بە دەسەڵاتە پەیوەندارەکان، بۆ دەستنیشانکردنی قوربانی ئەگەریی بازرگانیکردن بەمرۆڤ و رەوانەکردنی بۆ چاودێری، لەوانە، پەناگە (شێڵتەر)، لەگەل دڵنیاییکردن لەوەی قوربانیانی بازرگانیکردن بەمرۆڤ بە ناڕەوا سزا نادرێن تەنها لەسەر کرداری نایاسایی ئەنجامدراو راستەوخۆ لە ئەنجامی ئەوەی بازرگانیان پێوەکراوە.
هەروەها داوا دەكات كە زیادکردنی دەستگەیشتنی بێبەربەست بە خزمەتگوزارییەکانی پاراستن بۆ هەموو قوربانیانی بازرگانیکردن بە مرۆڤ و منداڵەکانیان – بە بیانییەکان و دانیشتوانە لاوازەکانەوە زیاتر بكرێت، وەک كردنەوەی پەناگە، راوێژی دەروونی، چاودێری تەندروستی، یارمەتی یاسایی، خزمەتگوزارییەکانی وەرگێڕانی نووسین و زارەکیی، خزمەتگوزارییەکانی تێکەڵکردنەوە، راهێنانی کار و هاوکاریی دارایی.
