Duhok’ta yerleşim alanları yakınında tıbbi atık yakılmasının sağlık üzerindeki sonuçları konusunda doktorlar uyarıda bulundu.Özellikle hamile kadınlar ve bebekler ölüm riskiyle karşı karşıya kalıyor.
Irak Kürdistan Bölgesi’nin Duhok Eyalet merkezinde, Azadi Hastanesi ve Yanık ve Plastik Cerrahi Hastanesi'nde olmak üzere iki tıbbi atık yakma noktası bulunuyor. Yakılan tıbbi atıklardan çıkan duman, gökyüzüne salınarak havaya ve çevreye karışıyor.
Duhok'taki Yanık Hastanesi'nde çalışan ve hamile olan Banaz Salim (gerçek ismi değil), yakma işleminin hâlâ çalıştığı hastanenin içinde yer alması nedeniyle yakılan atıkların dumanını soluduklarını, bunun kötü bir kokuya yol açtığını ve defalarca nefes darlığına neden olduğunu belirtti.
Banaz Salim, "Bebeğimin durumunu veya dumanın bizi nasıl etkilediğini henüz kontrol ettirmedim, ancak doğrudan maruz kaldığım için endişeliyim" dedi.
Olası sonuçlardan kaçınmak için isminin saklı kalmasını tercih etti.
"Doğrudan maruz kaldığım için endişeliyim."
Atıkların çoğu normal çalışma saatlerinde yakılıyor ve bu durum hastane personelini doğrudan etkiliyor. Banaz, personele olan etkiyi en aza indirmek için atıkların akşam veya gece yakılmasını defalarca talep ettiklerini, ancak bu taleplerin görmezden gelindiğini söyledi.
Her iki devlet hastanesi de yoğun nüfuslu bölgelerde yer alıyor; bu durum sadece personeli değil, çevre bölgelerdeki sakinleri de endişelendiriyor.
Geçen ay, yanık hastanesindeki yakma ünitesi bir hafta boyunca arızalandı ve bu da hastane içinde kan ve tıbbi atık birikmesine yol açtı.
Kürdistan Bölgesi Sağlık Bakanlığı'na göre, çevre kirliliği kanserin nedenlerinden biri. 2023'te 9.911 kanser vakası kaydedildi ve istatistikler akciğer kanserinin en yaygın ikinci vaka olduğunu gösteriyor. Irak Sağlık Bakanlığı, 2023'te ülke genelinde 43 binden fazla kanser vakası kaydetti.
Duhok, Haziran 2025: Azadi Genel Hastanesi. Fotoğraf: Ammar Aziz
Uzmanlara göre, kirli hava hamile bir annenin ciğerlerine girip sağlığını etkilediğinde, bu durum bebeğinin sağlığını da doğrudan etkiliyor.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Jinan Nuri, hamile kadınların dumanı ciğerlerine çektiklerinde rahatsızlık hissetme olasılıklarının daha yüksek olduğunu açıkladı.
"Bu, bebek ölümlerinin önemli bir nedenidir."
Nuri, "Hamile bir kadın kirli hava ve duman soluduğunda, tıpkı sigara içenler gibi, duman kan dolaşımı yoluyla bebeğe aktarılır. Bu durum bebeğin kilosunu ve büyümesini etkileyebilir veya bir ila üç ay arasında ölüme yol açabilir" diyerek,sözlerine şöyle ekledi:
"Solunum yolu hastalıkları veya kanser gelişebilir... Bu hastalıklar, kirli hava ve yüksek duman seviyesine sahip bölgelerde büyüyen bireylerde daha yaygındı."
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), iç ve dış ortam hava kirliliğinin yaşam ve iklim için önemli bir tehdit oluşturduğu, her yıl dünya çapında yedi milyon kişinin erken ölümüne yol açtığı konusunda uyarıyor.
Duhok'taki tıbbi atık yakma işlemi, çevre uzmanlarına göre sürecin uygun şekilde yürütülmediğinin göstergesi olan dizel ve gazyağı kullanımını içeriyor. Bu, siyah duman salınımına ve karbondioksit emisyonlarına katkıda bulunuyor.
Karbondioksit, astım dahil solunum sistemine zarar vermenin yanı sıra, özellikle hamile kadınlarda kan pıhtılaşmasına da yol açıyor.
Duhok'ta bir Onkolog olan Dr. Çekdar Ahmed, KirkukNow'a verdiği röportajda, "Karbondioksit duman emisyonları, solunum sorunları ve astım üzerinde doğrudan etkiye sahiptir" dedi.
Nuri ise şu açıklamayı yaptı: "Eğer bir kadın şiddetli astımdan muzdaripse ve ilaç kullanıyorsa, buna kirli hava ve duman soluması da eklenirse, hamile kalması diğer kadınlara kıyasla gecikebilir... Astımı olan kadınlar, her hamilelikte fetal ölüm (bebek ölümü) riskiyle karşı karşıyadır."
Bu nedenle Çekdar Ahmed, tıbbi atıkların uygun olmayan şekilde bertaraf edilmesindense yakılması gerektiğine inanıyor;çünkü toprağa gömülmesi daha büyük zarara yol açıyor.
"Doğru yaklaşım, yakma fırınlarını hastanelerden ve yerleşim alanlarından uzakta, şehirlerin dışına yerleştirmektir."
Irak, iklim değişikliğine karşı dünyanın beşinci en savunmasız ülkesi. Petrol ve gaz üretiminden yetersiz atık yönetimine kadar çeşitli çevresel sorunlarla karşı karşıya. Ülkede yılda 12 milyon ton atık üretiliyor.
Ulaşım sektörü, özellikle kara taşımacılığı, sera gazı emisyonlarının yüzde 15'ini oluşturuyor ve enerji ve sanayiden sonra ikinci en büyük kirlilik kaynağı konumunda.
KBY Çevre Kurulu'na göre, bölgede yaklaşık 2.4 milyon araç ve 7.354 dizel jeneratör bulunuyor. Bu jeneratörler her gün zehirli duman yayarak insan ve hayvan sağlığını tehdit ediyor.
Duhok Sağlık Müdürü Afrasiab Musa, tüm atıkların yakılmadığını; cam, şırınga ve diğer malzemeler gibi bazı atıkların parçalandığını belirtti.
Ancak, Azadi Hastanesi'ndeki yakma fırınının eski olduğunu ve 1980'lere dayandığını kaydetti.
Afrasiab Musa,"Daha verimli çalışması ve duman çıkışını önlemek için onarım gerekiyor"dedi ve açıklamasını şöyle sürdürdü:
"Siyah duman, çevreye ve insanlara zarar veren kimyasallar içermiyor. Günlük değil, belki ayda bir kez salınıyor."
Yakıt fırınının taşınmasına yönelik şu an herhangi bir plan bulunmadığını da sözlerine ekledi.
