ناڕەزایی خەڵكی ناوچە جیاوازەكانی نەینەوا، هیچ بڕیارێكی حكومەتی فیدراڵی لەسەر كەمپی جدعە نەگۆڕی و لە چەند مانگی رابردودا، سەدا 10ـی هاوڵاتیانی عیراقی "كەسوكاری داعش" لە سوریاوە بۆ كەمپەكە گواستراونەتەوە.
كەمپی جدعە دەكەوێتە نەینەوا، لە سەرەتای ساڵی رابردوەوە ئامادەكراوە بۆ لە خۆگرتنی ژن، منداڵ و كەسە نزیكەكانی چەكدارانی "دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق و شام – داعش" كە خاوەنی رەگەزنامەی عیراقین.
"چەندینجار ناڕەزاییمان دەربڕی و قایل نین بە گەڕانەوەی كەسوكاری داعش، وتمان لانیكەم لەبەر خاتری كەسوكاری قوربانیانی دەستی داعش با نەگەڕێنرێنەوە، بەڵام حكومەت رێك پێچەوانەوەكەی كرد و گوێی بە ناڕەزاییەكان نەدا" خودێدا جەمیل، چالاكوانی ئێزیدی لە شنگال وای وت.
ئێزیدییه‌كان هاوشێوەی خەڵكی ناوچەكانی تری نەینەوا زیاد له جارێك ناڕه‌زاییان دژی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی ئاواره‌كانی كه‌مپی هۆل نیشانداوه و به "مه‌ترسییان" ناوبردووه، مه‌ترسییەكانیشیان دوابه‌دوای هێرشه‌كانی 2014ی داعش دێت بۆ ناوچه‌كانیان كه به‌هۆیه‌وه زیاتر له هه‌زار ئێزیدی كوژران و زیاتر له شه‌ش هه‌زار هاوڵاتی ئه‌و پێكهاته‌یه رفێنران.
خودێدا بە (كەركوك ناو)ـی وت "پێمانوایە هێنانەوەی كەسوكاری داعش بۆ نەینەوا بێڕێزییە بەرانبەر ئێزیدی و قوربانییان".
گواستنەوەی یەكەم كاروانی ئاوارەكانی سوریا بۆ عیراق، لە ئایاری 2021ـدا بوو، تائێستا بەپێی بەدواداچونەكانی (كەركوك ناو) تەنیا سەدا 10ـی ئاوارەكان رەوانەی كه‌مپی جدعه كراون و ئەوانیتر هێشتا لە كەمپی هۆلی سوریان.
شێروان دوبەردانی، ئەندامی پەرلەمانی عیراق لە پشكی نەینەوا كە بەدواداچونی بۆ دۆسیەكە كردووە بە (كەركوك ناو)ـی وت "كۆی گشتی خێزانە عیراقییەكان كەمپی هۆل چوار هەزار و 500 خێزانن، بەڵام تەنیا 450 خێزان گواستراونەتەوە و هێشتا چوار هەزار و 50 خێزان ماون بهێنرێنەوە بۆ كەمپی جدعە".
ئەو 450 خێزانەی رەوانەی جدعە كراون زیاتر لە هەزار و 480 كەسن كە نزیكەی 500 كەسیان منداڵن، ئەوانیتر زۆرینە ژنن.
"پێشتر ناڕەزایی خەڵكی ناوچەكەمان بە حكومەتی عیراق گەیاند، بەڵام هیچ حسابێكیان بۆ ناڕەزاییەكان نەكرد و ئەوەی دەیانویست ئەنجامیاندا" بەوتەی دوبەردانی.
كه‌مپی جدعه به دوری كه‌متر له 100 مه‌تر ده‌كه‌وێته سنوری گوندی جدعه، 15 كیلۆمه‌تر له سه‌نته‌ری ناحیه‌ی گه‌یاره (60كم باشوری موسڵ)ـوه دووره، ئەو كەمپە 500 خێوه‌تی تێدایه و به هاوكاری رێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی كۆچ (IOM) كراوه‌ته‌وه و له‌ژێر سه‌رپه‌رشتی راسته‌وخۆی وه‌زاره‌تی كۆچدایه.
قاسم ئەعرەجی، راوێژكاری ئاسایشی نیشتمانی عیراق لە ئاداری ئەمساڵدا بەشداری سیمینارێكی دەربارەی ئاوارەكانی كەمپی جدعە كرد و ئاماژەی بەوەدا ئەو خێزانانە دوای وردبینی ئەمنی، هەواڵگری و بە رێكاری تایبەت لە سوریاوە بۆ عیراق دەگوازرێنەوە، بە ئامانجی ئەوەی دوبارە لەگەڵ كۆمەڵگەدا رابهێنرێنەوە لەروی دەرونی و كۆمەڵایەتییەوە، تا بتوانن بۆ زێدی خۆیان بگەڕێنەوە، ئەوەش بەپێی راگەیەندراوێكی نوسینگەی ناوبراو.
بە لێپرسراوانی حكومەتی عیراقمان وت هەڵەیەكی گەورە دەكەن ئەگەر ئەو خێزانانە بگوزانەوە بۆ نەینەوا
زیاتر له 30 هه‌زار هاوڵاتی عیراقی، له نێویاندا ژن و منداڵی "چه‌كدارانی داعش" له كه‌مپی هۆل-ی سوریان، بەپێی ئامارەكانی حكومەتی عیراق.
كەمپی هۆل، یەكێكە لە گەورەترین كەمپەكانی سوریا لە خۆرهەڵاتی شاری حەسەكەی سوریا و زیاتر لە 70 هەزار كەسی لێی نیشتەجێیە، كە پێكهاتون لە "كەسوكاری داعش"، لە ژن و منداڵی بیانییەكان، سوریی و عیراقی.
عەلی عومەر گەعبۆ، جێگری پارێزگاری نەینەوا بۆ كاروباری ئاوارەكان و رێكخراوەكان بە (كەركوك ناو )ـی وت "بە لێپرسراوانی حكومەتی عیراقمان وت هەڵەیەكی گەورە دەكەن ئەگەر ئەو خێزانانە بگوزانەوە بۆ نەینەوا، بەڵام گوێیان نەگرت".
له ساڵانی رابردوودا و له چه‌ند ناوچه‌یه‌كی نه‌ینه‌وا، گه‌ڕانه‌وه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ی تۆمه‌تبارن به هاوكاری داعش ناڕه‌زایی زۆری لێكه‌وته‌وه، له هه‌ندێك ناوچه‌ش به تایبه‌ت گه‌یاره به‌ره‌و بارگرژی سه‌ریكێشا.
گەعبۆ رونیكردەوە سێ كاروانی ئاوارە رەوانەی جدعە كراون و "حكومەت دەڵێت لەروی ئەمنییەوە هیچ كێشەیەكیان نییە، بەڵام نازانین سبەی چی رودەدات" هەروەها وتی "ئێمە بە ناچاری مامەڵە لەگەڵ بارودۆخەكە دەكەین و بە وردی بەدواداچونی ئەو خێزانانە دەكەین كە هێنراونەتەوە".
حكومەتی عیراق ئێستا لە ئامادەكاریدایە بۆ گواستنەوەی زیاتر لەهەزار خێزانی كەمپی هۆل بۆ كەمپی جدعە، ئەوەش بەدوو كاروان، دوای تەواوبونی رێكارەكانی ئەمنی.
شێروان دوبەردانی وتی "پاساوی حكومەت ئەوەیە ئەو هاوڵاتییانە عیراقین و دەبێت بگەڕێنەوە بۆ وڵاتی خۆیان، كە ئەوانەی هێنراونەتەوە سەدا 10ـیان خەڵكی نەینەوان، ئەوانیتر خەڵكی ئەنبار و پارێزگاكانی ترن" ئەو پەرلەمانتارەی نەینەوا دەڵێت "دەزگا ئەمنییەكان تارادەیەكی باش كۆنتڕۆڵی كەمپەكەیان كردووە".
"باوەڕناكەم هیچ كەس و لایەنێك بتوانێت بۆچونی ئەوان لەسەر داعش بگۆڕێت، هەرچەندە لێپرسراوانی حكومی بەو هیوایەن، بەڵام پێموایە ئەستەمە" دوبەردانی وای وت.
له ساڵی 2019یشدا حكومه‌ت ویستی كه‌مپی عومله له ناحیه‌ی زومماری باكوری خۆرئاوای نه‌ینه‌وا بۆ كه‌سوكاری داعش بنیاتبنێت، به‌ڵام به‌هۆی ناڕه‌زایی خه‌ڵك و لێپرسراوانی ناوچه‌كه‌وه، پرۆژه‌كه راگیرا.
لێپرسراوێك لە وەزارەتی كۆچ و كۆچبەرانی عیراق كە نەیویست ناوی بڵاوبكرێتەوە بە (كەركوك ناو)ـی وت "جدعە شوێنێكی كاتییە و بەپێی بەرنامەیەك پێویستە ئاوارەكان تێكەڵ بە كۆمەڵگە بكرێنەوە و لە زێدی خۆیاندا نیشتەجێببنەوە"، بەڵام نەیشاردەوە "گرەنتی نییە دوای گەڕانەوەی ئەو خێزانانە بۆ زێدی خۆیان كێشەیان لەگەڵ هاوڵاتیانی ناوچەكانیاندا بۆ دروستنەبێت، ئەگەر دەركەوت هیچ پەیوەندییەكیشیان بە داعشەوە نییە، چونكە كەسوكاریان پێشتر لە ریزەكانی داعشدا بون".
نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان له‌رێی پێكهێنانی چه‌ندین لیژنه‌وه، به هاوكاری لێپرسراوانی ئه‌منی و ئیداری و عه‌شایه‌ری، هه‌وڵی ئاشته‌وایی و گه‌ڕانه‌وه‌ی ئه‌و كه‌سانه ده‌ده‌ن كه یه‌كێكیان چه‌كداری داعش بووه یان به لایه‌نگری ئه‌و رێكخراوه تۆمه‌تبارن.
